De strategiekaarten zijn geschikt voor zowel basis- als speciaal onderwijs en kunnen worden ingezet van groep 3 tot en met 8. De kaarten zijn steeds op dezelfde manier opgebouwd en op kleur ingedeeld. Daardoor is snel zichtbaar over welk rekendomein de kaart gaat.
Ze zijn geschreven voor leerlingen en leerkrachten die werken met de methode Wereld in getallen, maar zijn makkelijk te gebruiken bij een andere methode. Enkele strategieën komen niet helemaal overeen met de methode. Er is namelijk rekening gehouden met wensen van leerkrachten en behoeften van leerlingen.
Belangrijk is dat de kaarten géén vervanger zijn voor een goede instructie! Een goede rekenles valt of staat met een goede, effectieve instructie door de leerkracht. De kaarten zijn bedoeld om kinderen houvast te geven als ze een bepaalde strategie even niet meer weten en doen een beroep op de opzoekvaardigheden van de leerling. Bovendien sluiten de kaarten optimaal aan bij de theorie van De vier sleutels voor een effectieve les.
Inhoud
Praktisch en effectief!
Kinderen die je vaak dezelfde vragen stellen, kinderen die moeite hebben de juiste strategie te kiezen, kinderen die de verschillende stappen binnen een strategie even niet meer weten. Maar ook kinderen die een zetje nodig hebben in de goede richting om vervolgens een rekensom goed te kunnen oplossen, kinderen die de tafelsommen niet kunnen automatiseren en die er behoefte aan hebben de antwoorden overzichtelijk op een kaart te zien, kinderen die sterk zijn in rekenen maar die het prettig vinden zo nu en dan even iets te kunnen opzoeken.
Allemaal kinderen die ik de afgelopen jaren tegenkwam in mijn groep en die me aan het denken hebben gezet. Dit resulteerde in een project, dat vanuit een eenvoudig schriftje met enkele strategieën is uitgegroeid naar een complete set strategiekaarten, verdeeld over de verschillende rekendomeinen.
Wat leveren de kaarten jouw klas op?
Als kinderen vanaf groep 3 leren werken met de strategiekaarten, zal dit de zelfstandigheid en zelfverantwoordelijkheid van de kinderen vergroten. Kinderen worden gestimuleerd om zelf bepaalde denkstappen op te zoeken, waardoor ze bezig zijn met herhaling van de leerstof. In principe worden kinderen zo minder afhankelijk van de leerkracht.
Tijdens instructiemomenten zorgt de inzet van de strategiekaarten voor meer duidelijkheid bij de kinderen, een eenduidige instructie doordat vaste stappen steeds gehanteerd worden waardoor de instructie effectiever wordt. Het werken met de strategiekaarten levert daardoor alleen maar voordelen op voor zowel de leerling als de leerkracht.
Welke deelgebieden, rekendomeinen zijn er?
De strategiekaarten zijn op een logische manier ingedeeld. Zo kunnen leerkrachten en leerlingen snel de goede kaart(en) vinden die op dat moment nodig is. De volgende verdeling is gehanteerd:
- Getalbegrip (11)
- Optellen en aftrekken (22)
- Vermenigvuldigen en delen (20)
- Tijd (12)
- Geld (2)
- Meten en meetkunde (7)
- Breuken/ procenten/ kommagetallen (19)
Voordelen voor de leerkracht?
Strategiekaarten kunnen op verschillende manieren een sterke positieve bijdrage leveren aan je les. Doordat er steeds een sterk leerdoel geformuleerd staat, weten kinderen direct wat ze gaan leren en oefenen. Ook kan de leerkracht de strategiekaarten tijdens alle fasen van het Directe Instructiemodel inzetten, als visuele ondersteuning tijdens de les. Daarnaast kunnen kinderen deze strategiekaarten zelf inzetten, bijvoorbeeld als ze bezig zijn met de verwerking van de les.
Het is aan te bevelen dat de strategiekaarten zowel digitaal op het digibord beschikbaar zijn, als ook als digitale of geprinte versie voor iedere leerling.
Hoe gebruik je de strategiekaarten?
Omdat het werken volgens het DIM model zeer effectief bewezen is, volgt hieronder een aantal voorbeelden, hoe de strategiekaarten kunnen worden ingezet tijdens de verschillende fasen van het DIM model:
Hoe passen de strategiekaarten in jouw rekenles?
De strategiekaarten vormen een belangrijke rol in de dagelijkse rekenles. Ze zijn toe te passen binnen alle fasen van het DIM model. Ze zijn geschikt voor zowel de sterke, de gemiddelde als de zwakke rekenaar. Dit varieert van een duidelijk stappenplan voor de zwakkere rekenaar, die hem steun biedt bij het zelfstandig inoefenen en verwerken van de leerstof op zijn niveau. Dit vergroot het competentiegevoel van het kind, tenslotte kan hierdoor ook de zwakkere rekenaar zelfstandig tot een goede oplossing komen. De leerling kan zelfstandig aan de slag.
Dit vergroot de autonomie enorm!
De sterke rekenaar, die wellicht al na een korte instructie zelf aan de slag kan, heeft de mogelijkheid om tussendoor nog even terug te kijken naar een aangeleerde strategie. Dit geeft hem de mogelijkheid om zich zelfstandiger te voelen en de leerling leert hoe hij bepaalde zaken zelfstandig kan opzoeken.
De strategiekaarten zijn daardoor zeer divers in te zetten, bijvoorbeeld tijdens de rekenlessen, tijdens instructiemomenten, als kinderen zelf werken aan hun taken, tijdens momenten waarbij je bepaalde leerdoelen nog eens wil herhalen, als kinderen thuis huiswerk maken, etc.
Strategiekaarten en het DIM model (voorbeelden)
Oriëntatie
Hierin wordt besproken wat er vandaag geleerd wordt, wat de kinderen gaan doen en waarom ze dit gaan leren.
- De leerkracht kan de strategiekaart die hoort bij het lesdoel erbij nemen en alvast laten zien op het Digibord.
Activeren voorkennis
Hier wordt besproken wat de kinderen al van het leerdoel en de bijbehorende aanpak weten.
- Eventueel kan de leerkracht de strategiekaart erbij nemen, die al eerder is aangeboden, zodat de kinderen de stappen visueel hebben. Daarna kan de leerkracht de strategiekaart, die hoort bij het lesdoel van vandaag, op het Digibord laten zien.
Uitleg
Hier volgt de instructie, het modelen door de leerkracht. Daarna geven de kinderen een samenvatting van de uitleg.
- Op de strategiekaarten staan de stappen heel duidelijk uitgelegd, waardoor de leerkracht deze letterlijk kan volgen. Ook staan er voorbeeldsommen, die de leerkracht kan laten zien.
Begeleide inoefening
Kinderen gaan samen met de leerkracht aan de slag. Voordat ze doorgaan naar de volgende fase, geven ze een samenvatting van de uitleg.
- De strategiekaarten kunnen hierbij worden toegepast, door steeds dezelfde stappen te volgen, zoals weergeven op de strategiekaart.
Zelfstandige verwerking
Nu gaan de leerlingen alleen of samen aan de slag. De leerkracht geeft de verlengde instructie.
- De leerlingen kunnen gebruik maken van de strategiekaarten, indien ze deze nodig hebben. Met name de sterke rekenaar heeft hier misschien minder behoefte aan, maar kan de strategiekaarten wel altijd raadplegen, indien dit nodig is. De leerkracht gebruikt de strategiekaarten tijdens de verlengde instructie en kan hier heel makkelijk terugkijken naar de voorgaande kaarten binnen hetzelfde rekendomein.
Evaluatie
Er wordt nagegaan of het leerdoel is behaald en hoe dat is gegaan. Ook worden er conclusies gegeven over het leerdoel (gericht op proces en aanpak).
- De strategiekaarten kunnen hierbij ondersteunen, doordat de stappen duidelijk zijn weergegeven. Het leerdoel staat concreet benoemd, zodat makkelijk kan worden nagegaan of het leerdoel is bereikt.
Terug- en vooruitblik
Wat kunnen we met het geleerde en wat leren we de volgende keer erbij?
- Met behulp van de strategiekaarten kun je alvast naar de volgende stap/ kaart kijken om vooruit te blikken naar een volgende les. Ook kun je met de leerlingen in gesprek gaan over het waarom.
Over de auteur
Claudia Janssen werkt sinds schooljaar 07/08 op basisschool St. Paulus in Heerlen als groepsleerkracht en rekenspecialist. Zij gaf meerdere jaren les aan de combinatiegroep 3/4, sinds 5 jaar groep 7/8. Het bevalt haar uitstekend!
Basisschool St. Paulus ligt in een krachtwijk in Heerlen- Noord, wat extra vaardigheden en competenties vraagt van een leerkracht. Eén ervan is het tegemoet kunnen komen aan leerlingbehoeften van deze specifieke doelgroep, één van de redenen waardoor het eerste strategieschrift tot stand is gekomen. Het is haar ambitie om ook strategiekaarten te ontwikkelen voor andere vakgebieden.
We helpen je graag